Ταξιδεύοντας στο
χρόνο
Η ιστορία
της Λέσβου χάνεται στα βάθη των αιώνων, όπως αποδεικνύουν τα πλούσια
αρχαιολογικά ευρήματα σε διάφορες περιοχές του νησιού, από τη
Νεολιθική Περίοδο και την Εποχή του Χαλκού, έως την Ελληνιστική και
Ρωμαϊκή Περίοδο και τους Βυζαντινούς χρόνους. Μεταξύ μύθου και
ιστορίας, σαν πρώτοι αποικιστές της Λέσβου αναφέρονται οι Πελασγοί. O
Όμηρος ονομάζει το νησί Mάκαρος έδος, δηλαδή βασίλειο του Mάκαρα.
Η πλεονεκτική
γεωγραφική θέση του νησιού και η πλούσια ενδοχώρα του, συνέτειναν στην
πρώιμη κατοίκησή του, αλλά και το κατέστησαν επανειλημμένα στόχο των
εκάστοτε ισχυρών. Στη Λέσβο αναπτύχθηκε από την αρχαιότητα ένας
σημαντικός πνευματικός πολιτισμός, στον οποίο, σε αντίθεση με το
ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο της εποχής, η γυναίκα είχε μια περίοπτη
θέση. Τον ιδιαίτερο αυτό πολιτισμό, στηλοθετούν ονόματα όπως η Σαπφώ,
ο Πιττακός, ο Αλκαίος, ο Τέρπανδρος, ο Θεόφραστος, ο Θεοφάνης και
πλήθος άλλων ποιητών, συγγραφέων και φιλοσόφων της αρχαιότητας, ενώ η
σύγχρονη πνευματική ζωή επιστεγάζεται από τα έργα του Ελύτη του
Θεόφιλου, του Μυριβήλη, του Εφταλιώτη, του Βενέζη, του Χατζηαναγνώστου
και πολλών άλλων λογίων και καλλιτεχνών.
Η οικονομία της
Λέσβου υπήρξε για πολλούς αιώνες συνδεδεμένη άρρηκτα με τα απέναντι
μικρασιατικά παράλια, με «μητρόπολη» της περιοχής τη Σμύρνη. Από τα
μέσα του 19ου αιώνα έως τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, η Λέσβος
γνώρισε μια ραγδαία οικονομική άνθιση. Εντατικοποιήθηκε η καλλιέργεια
της ελιάς λόγω των απέραντων ελαιώνων που υπάρχουν στο νησί,
οργανώθηκαν βιοτεχνίες και βιομηχανίες, που επεξεργάζονταν τα προϊόντα
και υποπροϊόντα του ελαιοκάρπου και δημιουργήθηκαν αξιόλογα εμπορικά
δίκτυα που διοχέτευαν τα τοπικά προϊόντα σε Δύση και Ανατολή, ενώ οι
μέθοδοι τυποποίησης και επεξεργασίας συναγωνίζονταν αυτές της
Διεθνούς Αγοράς.
Η Σμύρνη την εποχή
εκείνη ήταν ένα από τα μεγαλύτερα εμπορικά και πολιτιστικά
σταυροδρόμια της περιοχής, ένα πολυπολιτισμικό μητροπολιτικό κέντρο
διεθνούς ακτινοβολίας. Αναπόφευκτα η Λέσβος δέχτηκε και απορρόφησε
στοιχεία από την γειτονική μεγαλούπολη, προσαρμόζοντάς τα στη δική της
φυσιογνωμία, γεγονός το οποίο σμιλεύτηκε στη κουλτούρα του νησιού.
Χτίστηκαν οικοδομήματα, εκκλησίες, πλούσιες κατοικίες, που συνδύαζαν
στοιχεία πολιτισμικά Δύσης και Ανατολής. Το κοσμοπολίτικο στοιχείο
έγινε έντονο και παρά το γεγονός ότι τα ευρύτερα κοινωνικά στρώματα
έπασχαν οικονομικά, το νησί διεθνοποιήθηκε και συμμετείχε ενεργά στην
κοινωνική, οικονομική και πολιτιστική πρόοδο της εποχής.
Στη Λέσβο
συγκροτείται στις αρχές του 20ου αιώνα, ένας εκτεταμένος αστικός χώρος
που αγκαλιάζει ολόκληρο το νησί. Πρωτεύουσα είναι η πόλη της
Μυτιλήνης, αλλά παράλληλα αναπτύσσονται και άλλες σημαντικές περιοχές,
έτσι ώστε θα μπορούσε το νησί να χαρακτηριστεί σαν μια διάσπαρτη πόλη,
αφού τα αστικά στοιχεία διαχέονται παντού και μετέχουν στον κοινωνικό
και πολιτιστικό μετασχηματισμό της εποχής. Η Απελευθέρωση το 1912 με
την προσάρτηση του νησιού στο Ελληνικό Κράτος και η Μικρασιατική
Καταστροφή με την υποδοχή και ενσωμάτωση του ξεριζωμένου ελληνισμού το
1922, οδήγησαν σε καθοριστικές αλλαγές στην κοινωνικοικονομική και
πολιτιστική σύνθεση της Λέσβου.
Το πλούσιο αυτό
ιστορικό παρελθόν, αντανακλάται στη συνολική κουλτούρα του νησιού και
κατ’ επέκταση στις γαστρονομικές συνήθειες των κατοίκων. Ταυτόχρονα
όμως, η τάση διαφοροποίησης της κάθε κοινότητας από τις υπόλοιπες του
νησιού και ανάδειξης της ιδιαίτερης πολιτιστικής της ταυτότητας,
οδηγεί στην δημιουργία ποικίλων παραλλαγών, που καθρεφτίζονται έντονα
στη γαστρονομική τους φυσιογνωμία και τις ξεχωριστές γευστικές
συνθέσεις που σώζονται μέχρι σήμερα.
|