|
Γευστικές
διαδρομές στη Λέσβο - Συνταγές από το Μανταμάδο
Ο Μανταμάδος
Πιλάφι με ψάρια
Μπουρέκι
Τυροκούλουρα
Σφιγγάτο
|
ΜΑΝΤΑΜΑΔΟΣ
Ο Δήμος Μανταμάδου έχει πληθυσμό 3.210 κατοίκους
και έκταση 119.585 στρ. Πρωτεύουσα του Δήμου είναι ο Μανταμάδος και
περιλαμβάνει 4 Δημοτικά Διαμερίσματα: Μανταμάδου, Κάπης Πελόπης και Κλειούς
στην οποία η αρχαιολογική σκαπάνη, έφερε στην επιφάνεια αρχαίο οικισμό της
Πρώιμης Χαλκοκρατίας περί το 3200 π.Χ. στη θέση Παλιόκαστρο.
Ο Μανταμάδος είναι
κτισμένος μέσα σε λαγκαδιά για να προστατεύεται από τους επιδρομείς, ενώ το
χρώμα του είναι δεμένο με τον γύρο τόπο, αφού οι πέτρες των σπιτιών
προέρχονται από τα γύρω βουνά. Οι κάτοικοι ασχολούνται με την καλλιέργεια της
ελιάς, ιδιαίτερα όμως με την κτηνοτροφία. Το όνομά του προέρχεται από την
τουρκική λέξη μαντάς που σημαίνει βόδι.
Η αγγειοπλαστική ήταν μια από τις πρώτες
απασχολήσεις των κατοίκων, που συνεχίζεται μέχρι σήμερα και περίφημα είναι τα
μανταμαδιώτικα κουμάρια, που χρησίμευαν για τη μεταφορά του νερού από τις
πηγές και τις βρύσες, ενώ ταυτόχρονα το διατηρούσαν δροσερό. Ο Μανταμάδος έχει
λαμπρή πνευματική παράδοση. Οι κάτοικοί του διασώζουν μέχρι τις μέρες μας ένα
σημαντικό ρεπερτόριο τραγουδιών, που συνοδεύουν τις παραδοσιακές γιορτές, τα
ήθη και τα έθιμα, πολύ πιο πλούσιο από άλλα χωριά που έχουν παράδοση σε
οργανοπαίκτες και μουσικές κομπανίες.
Ο Μανταμάδος είναι ιδιαίτερα γνωστός και για
τα γαλακτοκομικά και τυροκομικά του προϊόντα, ενώ το γιαούρτι Μανταμάδου,
φτιάχνεται με τον παλιό αυθεντικό τρόπο, μέσα στις παραδοσιακές πήλινες "γραβούδες".
Πασίγνωστος όμως είναι ο Μανταμάδος για το μεγάλο προσκύνημα του Ταξιάρχη του,
που χτίστηκε πριν από το 1700, ενώ το 1879 ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων. Το
εικόνισμα του Αγίου είναι ανάγλυφο και ο θρύλος αναφέρει ότι το φιλοτέχνησε
ένας μοναχός, από πηλό και αίμα. Το πανηγύρι του Ταξιάρχη γίνεται την Κυριακή
των Μυροφόρων και παίρνει μεγάλη θρησκευτική λαμπρότητα, ενώ συνδέεται και με
το αρχαιολατρικό έθιμο της ζωοθυσίας. Πρόκειται για την τελετουργική σφαγή του
ταύρου, ενώ στους αποθηκευτικούς χώρους του μοναστηριού προετοιμάζεται το
παραδοσιακό «κισκέκ(ι)».
Όλη τη νύχτα μαγειρεύεται μέσα σε μεγάλα
καζάνια υπό τους ήχους τραγουδιών το «κισκέκ» (βρασμένο κρέας κοπανισμένο με
σιτάρι και κύμινο), το οποίο το επόμενο πρωί μοιράζεται στους κατοίκους της
περιοχής και τους προσκυνητές. Κομβικό σύμβολο του πανηγυριού είναι - εκτός
από τον ταύρο και το άλογο. Τα άλογα κοσμούνται περίτεχνα και στο πλαίσιο του
πανηγυριού διοργανώνονται ιπποδρομίες με παλλεσβιακή συμμετοχή.
Παραθαλάσσιες περιοχές είναι η «Πεδή», ο «Αγιος
Στέφανος», ο «Παλιός» και λίγο βορειότερα το "Γενί Λιμάνι" και τα «Τσόνια» με
όμορφα ταβερνάκια όπου μπορεί κανείς να χαλαρώσει και να πιει το ούζο του.
Υλικά για Πιλάφι με ψάρια
4-5 ψάρια μεγάλα και στερεά (γόπες,
κεφάλια, σαργοί, χιόνες κ.λ.π.)
1 μεγάλο κρεμμύδι τριμμένο ή πολύ ψιλοκομμένο
2-3 ντομάτες ώριμες τριμμένες
1½ φλυτζ. ρύζι καρολίνα ή νυχάκι
½ φλυτζ. ελαιόλαδο
Αλάτι, πιπέρι, λίγη ζάχαρη
Βάζουμε το κρεμμύδι στη κατσαρόλα με λίγο
νεράκι και το αχνίζουμε, ρίχνουμε το λάδι, αφήνουμε να καβουρδιστεί καλά χωρίς
να μαυρίσει, μετά τη ντομάτα και τα αφήνουμε να βράσουν λίγο. Προσθέτουμε νερό
(το μισό απ’ όσο χρειάζεται να βράσει το ρύζι) αφήνουμε να πάρει βράση και
βάζουμε τα καθαρισμένα ψάρια. Τα βράζουμε 10’ και τα βγάζουμε προσεκτικά σε μια
πιατέλα. Προσθέτουμε το υπόλοιπο νερό και βράζουμε το ρύζι με αλάτι, πιπέρι
και ζάχαρη. Πριν πιεί όλο το ζουμί, τοποθετούμε τα ψάρια επάνω προσεκτικά,
χαμηλώνουμε πολύ τη φωτιά και βράζουμε μέχρι να τελειώσει το νερό. Σερβίρουμε
ρύζι κι ένα ψάρι στο κάθε άτομο.
Υλικά για
μπουρέκι
1κ. κρέας (μοσχάρι και λίγο αρνί μπούτι -
κομμένο σε πολύ μικρά κομματάκια σαν κιμάς)
½ κ. κιμά
2-3 μέτρια κρεμμύδια
3 γεμάτα φλυτζ. ρύζι
1-2 φλυτζ. τριμμένη μυζήθρα ξερή
4-5 κουτ. βούτυρο
ελαιόλαδο, αλάτι, πιπέρι
για το φύλλο: (2 μεγάλα) ½ φλυτζ. νερό, 1
φλυτζ. αλεύρι μαλακό, ½ φλυτζ. αλεύρι που φουσκώνει μόνο του, λίγο
ελαιόλαδο, 2-3 σταγόνες ξύδι, μισό κουτ. αλάτι. Η ζύμη να είναι λίγο
σφιχτή.
Ψιλοκόβουμε το κρεμμύδι,
το αχνίζουμε με λίγο νεράκι, ρίχνουμε λάδι και το σοτάρουμε μέχρι να ξανθύνει.
Ρίχνουμε το κρέας και τον κιμά και τα σοτάρουμε καλά. Προσθέτουμε νερό και τα
βράζουμε για 15΄, συμπληρώνοντας αν χρειαστεί κι άλλο νερό. Προς το τέλος
ρίχνουμε αλάτι και πιπέρι. Κατεβάζουμε από τη φωτιά, αφήνουμε να κρυώσει λίγο
και προσθέτουμε το βούτυρο και τη μυζήθρα. Σε λαδωμένο ταψί στρώνουμε το ένα
φύλλο, απλώνουμε το μίγμα, σκεπάζουμε με το άλλο φύλλο, ραντίζουμε με λάδι και
λίγο νερό, χαράζουμε ελαφρά και ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 200ο για 1
με 1½ ώρα.
Το μπουρέκι είναι μια πίτα με κρέας που τη
φτιάχνουν στον Μανταμάδο την επομένη των Χριστουγέννων την ημέρα της Σύναξης της
Θεοτόκου (της Παναγίας).
Υλικά για τυροκούλουρα
1 φλυτζ. τσαγιού ζάχαρη
1 φλυτζ. τσαγιού γάλα
1 φλυτζ. τσαγιού μυζήθρα ξερή τριμμένη
2 αυγά
2 βανίλιες
1 φακελάκι μπέικιν
1κ. αλεύρι (½ κ. απλό, ½ που φουσκώνει μόνο του)
σιρόπι: 4 ποτ. ζάχαρη, 3 ποτ. νερό, λίγο ξινό και ελάχιστο αλάτι. Το βράζουμε 5
λεπτά
Ανακατεύουμε τη ζάχαρη με τα αυγά μέχρι να
ασπρίσουν, προσθέτουμε το γάλα χλιαρό,
το μπέϊκιν, τις βανίλιες, τη μυζήθρα και στο τέλος ρίχνουμε αργά αλεύρι, τόσο
όσο η ζύμη να μην είναι καθόλου σφιχτή. Λαδώνουμε τα χέρια μας, τα πλάθουμε σε
μικρά στρογγυλά μπαλάκια και τα βάζουμε σ’ ένα λαδόχαρτο. Σε βαθιά κατσαρόλα
βάζουμε αρκετό λάδι να κάψει σε χαμηλή φωτιά. Μετατρέπουμε τα μπαλάκια σε
πιτούλες, τα τρυπάμε στη μέση με το δάκτυλό μας, και τα ρίχνουμε στο καυτό λάδι,
διατηρώντας τη φωτιά χαμηλή. Τα γυρνάμε μέχρι να ροδίσουν, τα ακουμπάμε σε
απορροφητικό χαρτί, τα σιροπιάζουμε και τα πασπαλίζουμε με κανέλα και καρύδια
τριμμένα.
Υλικά για σφιγγάτο Μανταμάδου
12-15 αυγά
2 φλυτζ. ρύζι γλασέ
1-1½ φλυτζ. μυτζήθρα ξερή τριμμένη
½ κ. μυτζήθρα φρέσκια ανάλατη
2-3 κουταλιές βούτυρο φρέσκο
μαϊντανό, πιπέρι και λίγο ελαιόλαδo για το ταψί
Βράζουμε το ρύζι, όχι καλά,
με 3/4 φλυτζ. νερό, το κατεβάζουμε απ’ τη φωτιά, ρίχνουμε το βούτυρο και τη
ξερή μυτζήθρα κι αφήνουμε να κρυώσει λίγο. Προσθέτουμε τη μυτζήθρα λιωμένη κι
ανακατεύουμε. Χτυπάμε τ’ αυγά ελαφρά, τα ρίχνουμε στο μίγμα, μαζί με τον
μαϊντανό και το πιπέρι κι ανακατεύουμε καλά, μέχρι να γίνει ένας πηχτός χυλός.
Σε λαδωμένο ταψί, απλώνουμε το μίγμα και ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους
200ο μέχρι να ροδίσει.
Φτιάχνεται στο Μανταμάδο τη ημέρα των Αγίων
Αποστόλων που παλιά τη γιορτάζανε με πολλές εκδηλώσεις (μεταξύ των οποίων η
κούνια με τα αντίστοιχα τραγούδια). Οι αραβωνιασμένες πήγαιναν στη πεθερά τους
δώρα, μια κότα άσπρη και παχιά με τα πόδια δεμένα με κόκκινη κορδέλα κι ένα
γλυκό τσουρέκι. Η πεθερά έκανε το τραπέζι στη νύφη όπου απαραίτητο πιάτο ήταν το
σφιγγάτο.
|
|
|